Wiele się teraz mówi o finansach państwa i o tym, że rząd nie posiada własnych pieniędzy, tylko wszystko bierze od nas – podatników. Zarówno z tego źródła, jak i z kilku innych zbierane są fundusze, które składają się na finanse publiczne. Czym jednak one właściwe są? Skąd się biorą i jakie są podstawy prawne do ich gromadzenia? Wyjaśniamy.
- Czym są finanse publiczne – definicja
- Jakie jest źródło finansów publicznych?
- Jak wygląda podstawa prawna finansów publicznych?
- Jakie są zadania związane z finansami publicznymi?
- Jak wykorzystywane są finanse publiczne?
Czym są finanse publiczne – definicja
Posługując się prostą definicją, finanse publiczne to proces, w wyniku którego gromadzone są i rozdysponowane środki pieniężne do dyspozycji władz publicznych. Najczęściej fundusze te są pobierane z danin publicznych, ale także, w mniejszym stopniu z innych źródeł. Tak zgromadzone pieniądze są wykorzystywane do celów i zadań o charakterze publicznym. Kwestię tę definiuje przede wszystkim ustawa o finansach publicznych.
Jakie jest źródło finansów publicznych?
Źródła pozyskiwania pieniędzy do finansów publicznych są różne. Przede wszystkim są to daniny publiczne, czyli, krótko mówiąc, podatki, dochody z mienia, składki, darowizny oraz spadki rzecz sektora publicznego. Pieniądze czerpane są także z dotacji budżetu Unii Europejskiej oraz inne źródła zagraniczne. Zalicza się do tego sprzedaż papierów wartościowych, prywatyzacji majątku Skarbu Państwa, spłat pożyczek i kredytów oraz w wyniku otrzymania finansowania w postaci tych pożyczek i kredytów.
Jak wygląda podstawa prawna finansów publicznych?
Regulacje prawne odnoszące się do kwestii finansów publicznych, w polskim ustawodawstwie są rozproszone. Część z nich znajduje się w Konstytucji RP, dokładnie w rozdziale X, a także przez ustawę o finansach publicznych, choć podobnych ustaw można znaleźć kilkadziesiąt.
Jakie są zadania związane z finansami publicznymi?
Finanse publiczne mają trzy podstawowe funkcje: alokacyjną, redystrybucyjną i stabilizacyjną. Innymi słowy, pieniądze gromadzi się w celu wykorzystania na realizacje zadań publicznych, dzieli się je odpowiednio do tych konkretnych zadań, a także pozwala na zachowanie stabilności gospodarki. Gromadzi się więc środki publiczne, do których zaliczają się dochody i przychody oraz wydaje się je na cele publiczne, finansuje się nimi pożyczki i kredyty, jak również stanowią one środek do zarządzania środkami publicznymi i długiem publicznym.
Jak wykorzystywane są finanse publiczne?
Środki z finansów publicznych mogą być wykorzystane tylko przez instytucje należące do sektora publicznego. Mogą z nich czerpać organy władzy publicznej, w tym także organy administracyjne, jednostki samorządu terytorialnego, jednostki budżetowe i samorządowe, a także agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz państwowe fundusze celowe. Nie można zapomnieć również o tym, że z finansów publicznych, korzysta również ZUS, NFZ, zakłady opieki publicznej, uczelnie, Polska Akademia Nauk oraz państwowe i samorządowe instytucje kultury.
