Związki zawodowe w Polsce: jak działają, największe związki, czy warto się zapisać?

Związki zawodowe z pewnością odgrywają ważną rolę. Mogą w odczuwalny sposób wpływać na warunki pracy danej grupy zawodowej. Co warto o nich wiedzieć?

• Czym są związki zawodowe?
• Kto może należeć do związku zawodowego?
• Czy warto zapisać się do związku?
• Jakie są największe związki zawodowe w Polsce?

Czym są związki zawodowe?

Związki zawodowe to działające w zakładach pracy organizacje, których zadaniem jest dbać o interesy pracowników, zarówno zawodowe jak i socjalne. Do ich zadań należy zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy w sprawach, które dotyczą praw i zbiorowych interesów pracowników oraz w indywidualnych sprawach pracowniczych w takim zakresie, jaki jest określony w przepisach prawa pracy.

Ponadto związki powinny kontrolować, by pracownicy przestrzegali prawa pracy, w szczególności zasad bhp. Kierują też one działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałają z państwową inspekcją pracy. Wreszcie w obszarze ich działalności znajdują się także warunki życia emerytów i rencistów.

Kto może należeć do związku zawodowego?

Związek zawodowy jest organizacją dobrowolną i samorządną, gromadzącą ludzi pracy. Prawo do tworzenia takich organizacji i wstępowania do nich mają wszyscy pracownicy bez względu na podstawę ich stosunku pracy. Mogą to zrobić również członkowie robotniczych spółdzielni produkcyjnych, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej (pod warunkiem, że same nie są pracodawcami) oraz osoby wykonujące pracę nakładczą. Nawet przejście na emeryturę albo rentę, a także utrata pracy nie pozbawia prawa przynależności do związku.

Po podjęciu uchwały o utworzeniu związku zawodowego należy uchwalić jego statut i wybrać komitet założycielski – powinno się na niego składać od 3 do 7 osób. Nowo utworzony związek obowiązkowo należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Czy warto zapisać się do związku?

Kwestia członkostwa w związku zawodowym jest dla wielu problematyczna, bo część pracowników ma obawy, iż mogą podpaść kierownictwu, jeśli zapiszą się do związku i będą tam aktywnie działać. Taka sytuacja oznacza jednak wyraźnie, że w zakładzie pracy nie wszystko jest jak należy.

Członkostwo w związku daje nam przede wszystkim tę korzyść, że mamy realny wpływ na warunki swojej pracy. Możemy się realizować, robiąc coś dla siebie i innych. Będąc w związku zawodowym pracownicy mogą czuć się bardziej jak partnerzy – dla kierownictwa i siebie nawzajem. A to niewątpliwie może wpłynąć na lepszą atmosferę w firmie. Członek związku ma też szanse wcześniej dowiadywać się o niektórych ważnych dla przedsiębiorstwa sprawach, na przykład zmianach i przetasowaniach w firmie.

Wszystko zasadniczo sprowadza się do tego, czy chcemy aktywnie zmieniać swój zakład pracy na lepsze. Jeśli takie działanie dla dobra ogółu sprawia nam satysfakcję, to członkostwo w związku jest w sam raz dla nas.

Jakie są największe związki zawodowe w Polsce?

Największy i najważniejszy jest oczywiście Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, który łączy cechy związku zawodowego i ruchu społecznego. Rola, jaką odegrał w obaleniu komunistycznych rządów dobitnie pokazuje, że związki mogą mieć autentyczną siłę, by zmieniać życie pracowników na lepsze.

Do ważniejszych związków w kraju należą również między innymi Ogólnopolski Związek Zawodowych Lekarzy, Federacja Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki, Związek Zawodowy Dyżurnych Ruchu PKP, Ogólnokrajowe Zrzeszenie Związków Zawodowych Pracowników Ruchu Ciągłego, Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskiego i Związek Zawodowy Inżynierów i Techników.