Powszechnie stosowany termin nabycia praw emerytalnych odmiennie kształtuje się w przypadku osób związanych stosunkiem służbowym. Sędziowie i prokuratorzy nie przechodzą na emeryturę w potocznym rozumieniu, po przekroczeniu określonego wieku lub z powodów zdrowotnych przechodzą w stan spoczynku. Jakie „emerytury” pobierają sędziowie i prokuratorzy? Czy w społecznym odczuciu są one adekwatne do czasu i rodzaju wykonywanej pracy?
- Na czym polega stan spoczynku?
- Jakie uposażenie pobiera sędzia i prokurator w stanie spoczynku?
- Kiedy sędzia i prokurator może przejść w stan spoczynku?
Na czym polega stan spoczynku?
Ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych określa kiedy i pod jakimi warunkami sędziowie i prokuratorzy nabywają uprawnień aby przejść w stan spoczynku. Kwestia emerytalna, w tym przypadku, kształtuje się inaczej niż w przypadku osób zatrudnionych na podstawie np. umowy o pracę. Służba sędziego jest dożywotnia. Oznacza to, że do końca życia sędzia pozostaje osobą publiczną, co jest związane z pewnymi utrudnieniami w życiu prywatnym. Z uwagi na powagę urzędu sędziowie dożywotnio odpowiadają za popełnione przestępstwa, zarówno karnie, jak i dyscyplinarnie.
Jakie uposażenie pobiera sędzia i prokurator w stanie spoczynku?
W odczuciu wielu osób kontrowersyjna pozostaje kwestia nieopłacania przez sędziów składek ZUS, szeregu dodatków jak np. diety, zwroty kosztów. Sędzia, prokurator, w momencie przejścia w stan spoczynku, otrzymuje uposażenie w wysokości 75 procent wynagrodzenia, jakie uzyskiwał w chwili odejścia z czynnego zawodu. Uposażenie sędziego i prokuratora w stanie spoczynku jest finansowane z budżetu państwa. Emocji dostarczają patologiczne sytuacje kiedy stosunkowo młodzi sędziowie i prokuratorzy przechodzą w stan spoczynku z powodów zdrowotnych, następnie podejmują inne zatrudnienie zachowując uposażenie.
Zgodnie z konstytucją wynagrodzenie sędziego musi odpowiadać godności urzędu i powierzonemu zakresowi obowiązków. Wysokość wynagrodzenia sędziego mieści się w przedziale dwu lub trzykrotności średniej krajowej, czyli od około 8 tysięcy złotych do około 13 tysięcy złotych. Do podstawowego wynagrodzenia należy doliczyć min. jubileuszowe gratyfikacje, dodatek stażowy.
Kiedy sędzia i prokurator może przejść w stan spoczynku?
Obecnie, zgodnie z przyjętymi zmianami obowiązujących przepisów, sędziowie mężczyźni przechodzą w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia. Sędzia kobieta może przejść w stan spoczynku, na swój wniosek, po ukończeniu 60 lat. Sędzia może sprawować urząd nadal, jeżeli nie później niż 6 miesięcy po i nie wcześniej niż 12 miesięcy przed ukończeniem tego wieku, oświadczy Krajowej Radzie Sądownictwa wolę dalszego sprawowania stanowiska. Musi przedłożyć zaświadczenie, że jest zdolny do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Krajowa Rada Sądownictwa może wyrazić na to zgodę.
W przypadku prokuratorów przepisy ustawy o prokuraturze odsyłają do umocowań prawnych, które obowiązują w przypadku sędziów. Uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa przysługują, w tym przypadku, Prokuratorowi Generalnemu.
Urząd sędziego i prokuratora wzbudza wiele kontrowersji w opinii społecznej. Wysokość wynagrodzeń, związana z nimi stosunkowo duża „emerytura” staje się często narzędziem politycznej polemiki. Należy jednak pamiętać, że są to zawody zaufania społecznego, związane z ogromem odpowiedzialności, wymagające wiedzy i intelektualnej niezależności.
Pani Natalio! Szkoda że dopiero teraz przeczytałem ten artykuł. Niestety zawiera nieprawdę, cytuję: „Emocji dostarczają patologiczne sytuacje kiedy stosunkowo młodzi sędziowie i prokuratorzy przechodzą w stan spoczynku z powodów zdrowotnych, następnie podejmują inne zatrudnienie zachowując uposażenie.” Zgodnie z prawem ani sędzia ani prokurator w stanie spoczynku nie mogą dodatkowo pracować z wyjątkiem zatrudnienia w charakterze pracownika dydaktycznego lub naukowego. Jeżeli jest to inny rodzaj zatrudnienia niż powyższy – a na który nie wyraził zgody Minister Sprawiedliwości – to oczywiście łamią prawo, co skończyć się może utratą prawa do bycia w stanie spoczynku…
Pani Andrzeju, ale autorka nie doprecyzowała jakie zatrudnienia, ale wskazała na sam fakt:
„następnie podejmują inne zatrudnienie zachowując uposażenie” – a wg Pana jest to w porządku, jak idą pracować jako pracownik naukowy lub dydaktyczny? jeżeli jest on chory i z tego powodu dostał emeryturę, to albo jest to patologia, albo mamy chorego pracownika dydaktycznego, który jest nieefektywny i pobiera dodatkowe pieniądze blokując etat, których jest mało dla młodych doktorantów itd.
Wyjątkowo przezornie (mógłbym użyć innego, podobnie brzmiącego słowa) zadbało środowisko o materialny wymiar swojej godności, zawodowej odrębności. Życie pokazało, że materialny wyraz nie gwarantuje jakości i godności w zawodzie. Jak zawsze, to nie pieniądze dają zaufanie społeczne sędziemu, prokuratorowi itp. Chętnie bym rzecz odwrócił, by właśnie zaufanie społeczne wysoko wynagradzało sędziów.