Temat emerytur od lat budzi emocje. Jedni są przerażeni ich wysokością, inni faktem, że mogą w ogóle nie dostawać środków do życia po zakończeniu pracy, jeszcze inni zapewniają, że nie jest wcale tak źle, jak się mówi. Jak wygląda sytuacja naszych emerytur? Co wiemy o kotach emerytalnych Polaków?
- System emerytalny w Polsce
- Co wiemy o kontach emerytalnych Polaków?
- Jaka jest sytuacja naszych emerytur?
System emerytalny w Polsce
Zanim zastanowimy się nad tym, jak wygląda sytuacja naszych emerytur, musimy sobie wyjaśnić, jak wygląda system świadczeń emerytalnych obowiązujący w Polsce. Warto bowiem wiedzieć, że zaszły w tym pewne zmiany.
Początkowo mieliśmy obowiązkowe dwa filary. Pierwszy zarządzany był przez instytucje publiczną – ZUS – składki ewidencjonowano na koncie i miały podlegać waloryzacji, a drugi przez podmioty prywatne (OFE) tutaj składki były zbierane, inwestowane.
Oczywiście wspomnieć należy również o III filarze. Na niego składały się wszelkie inne dobrowolne formy oszczędzania na emeryturę. Wymienić można pracownicze programy emerytalne (PPE), indywidualne konta emerytalne (IKE) oraz indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).
Dzisiaj jest nieco inaczej. Obowiązkowy jest tylko pierwszy filar. Pozostałe dwa są dobrowolne.
Co wiemy o kontach emerytalnych Polaków?
Konta emerytalne Polaków składają się ze środków, które wyliczane są na podstawie wynagrodzenia. Pierwszy filar systemu, a więc Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) zarządzany przez ZUS jak już wspomniano – jest obowiązkowy. Składki na FUS wynoszą 19,52 % wynagrodzenia brutto za pracę. W tym 9,76 % to koszt pracownika, a drugie 9,76 % to koszt pracodawcy. Jako, że filar I ma charakter repartycyjny, to składki obecnie pracujących są wypłacane w postaci emerytur aktualnym emerytom. Jednak na ich podstawie wyliczana jest prognozowana emerytura. Na nią pracować mają kolejni młodzi.
Oczywiście, jeśli wybierze się jeszcze II filar, to na koncie gromadzą się również środki z OFE. ZUS przekazuje do nich 2,92 % składki, a OFE je inwestuje. Środki pieniężne uzbierane na koncie dzięki OFE są przelewane na indywidualne subkonto w ZUS na 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego (tzw. „suwak bezpieczeństwa).
Jest jeszcze III filar. Informacji o nim nie znajdzie się na koncie emerytalnym. To wszelkie dobrowolne sposoby oszczędzania na emeryturę. Osoby, które chcą mieć realny wpływ na to, jaka będzie ich emerytura, powinny zacząć więc oszczędzać pieniądze na własną rękę poprzez konto oszczędnościowe czy lokatę bankową.
Jaka jest sytuacja naszych emerytur?
Polskie społeczeństwo się starzeje. Co więcej, w związku z ponownym obniżeniem wieku emerytalnego, okazuje się, że powoli wizja emerytury się zaciera. Wszystko w związku z tym, że z roku na rok będzie mniej płatników składek. Sytuacja będzie się stopniowo pogarszać, aż liczba ta się zrówna, a z czasem… okaże się, że emerytów będzie znacznie więcej niż osób pracujących.
Co z tego wyniknie? Przede wszystkim konsekwencje takiego obrotu spraw poniosą osoby starsze. Ich emerytury będą bowiem znacznie niższe. Najbardziej ucierpią schorowane osoby, które nie będą w stanie dorobić sobie do emerytury, a wydatki na leki i leczenie będą miały wysokie.
Szacuje się, że stopa zastąpienia, a więc relacja pierwszej emerytury w stosunku do ostatniego wynagrodzenia będzie coraz to mniejsza. Mimo to, z uwagi na to, że emerytów będzie wiele, będą oni mieli decydujący głos w wielu sprawach. Przede wszystkim rządzący będą musieli dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić starszym osobom środki, które pozwolą im na godne życie.
Tak więc wydatki z budżetu mogą być na stałym poziomie. Pojawić się za to może konieczność zmian. Zwłaszcza, że wątpliwe jest, by osoby, które osiągną wiek emerytalny, nie skorzystały z okazji przejścia na emeryturę i pozostały aktywne zawodowo. Nawet jeśli podejmą pracę, to świadczenia i tak będą pobierać.
Czyli wracając do poprzednich rozważań – sytuacja przyszłych emerytów nie jest zbyt ciekawa. Właśnie dlatego osoby młode, startujące na rynku pracy, powinny postawić na indywidualne sposoby oszczędzania na emeryturę.
Generalnie da się sprawdzać na stronie ZUS info o emeryturze. Jednak… Mało kto w ogóle coś tam zobaczy. Czasami mam wrażenie, że pokolenie urodzone po 1989 roku nie ma co liczyć w ogóle na emeryturę.