Unia Europejska, Rosja i Chiny wypracowały porozumienie w sprawie obejścia sankcji, jakie USA nałożyło na Iran. W tym celu ma zostać utworzony nowy fundusz. Czy te działania okażą się skuteczne?
- Jakie sankcje wprowadzają Stany Zjednoczone?
- Jak na sankcje reagują inne kraje?
- Jakie mogą być skutki?
Jakie sankcje wprowadzają Stany Zjednoczone?
Program nuklearny Iranu budził wiele sprzeciwu nie tylko za oceanem. Stany Zjednoczone nie są jedynym państwem, które ukarało Iran sankcjami. Wydawało się jednak, że sprawy zmierzają w dobrym kierunku, kiedy w 2015 roku podpisano porozumienie nuklearne. W ramach tego porozumienia Iranu z USA, Chinami, Rosją, Niemcami, Wielką Brytanią i Francją, program nuklearny został wstrzymany, a sankcje zostały zdjęte. Nastąpiła więc wyraźna poprawa stosunków.
Co więc się teraz stało? Otóż Stany Zjednoczone stwierdziły po pewnym czasie, że zawarte wówczas porozumienie nie jest wystarczająco skuteczne. W efekcie w maju 2018 roku USA wycofało się z tego układu. Powróciły też sankcje.
USA wprowadzają je etapami. W sierpniu wcielono w życie te dotyczące dostępu do amerykańskiej waluty, handlu metalami, węglem, oprogramowaniem przeznaczonym dla przemysłu oraz artykułami z branży motoryzacyjnej.
Niewątpliwie są to dość mocne ciosy, wymierzone w irańską gospodarkę, ale naprawdę druzgocący ma się okazać dopiero drugi etap planu wdrażanego przez Waszyngton – czwartego listopada nałożone zostaną kolejne sankcje. Tym razem w grę wchodzi embargo na irańską ropę.
Sankcje mają uniemożliwić zagranicznym firmom prowadzenie działalności na terenie Iranu. Zakaz dotyczy korzystania z opartego na dolarach systemu finansowego (a zatem tego, który stosowany jest w większości światowego handlu). Przedsiębiorstwa, które do prowadzenia z irańskimi firmami interesów wykorzystują inne kanały, również mogą spotkać się z karą.
Jak na sankcje reagują inne kraje?
Jeśli chodzi o stosunki Iranu z innymi państwami, pojawia się tutaj pewien rozdźwięk, bowiem pozostałe kraje – również te, które zdjęły sankcje w 2015 roku – nie podzielają stanowiska USA. Ich ocena realizacji warunków podpisanego wówczas porozumienia diametralnie się różni.
Stąd też najświeższe próby Stanów Zjednoczonych, by dyktować globalne praktyki biznesowe, spotkały się ze sprzeciwem na arenie międzynarodowej. Jak więc będzie z realizacją sankcji, które nie znajdują poparcia w krajach Eurazji, prowadzących interesy z irańskimi przedsiębiorstwami?
Obecnie już dziesiątki europejskich firm zakończyło na terenie Iranu działalność, ponieważ cena podtrzymywania tych biznesowych relacji mogłaby być zbyt wysoka – odbiłaby się na relacjach handlowych z USA, które przynoszą większe zyski.
Pojawił się już jednak plan obejścia amerykańskich sankcji. Podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ Unia Europejska, Chiny oraz Rosja podjęły decyzję o utworzeniu nowej finansowej instytucji. Zadaniem tego funduszu miałaby być pomoc dla firm, które zamierzają prowadzić swoją działalność w Iranie. Projekt, opisany we wspólnym ministerialnym oświadczeniu, zakłada umożliwienie przedsiębiorcom kupującym irańską ropę naftową lub sprzedającym towary na tamtejszym rynku dokonywanie płatności w ten sposób, by obejść amerykański system bankowy.
Jakie mogą być skutki?
Sankcje jak i próby obejścia ich mogą przyczynić się do odejścia od dolara i nowojorskich banków. Jednak czy plany Unii Europejskiej, Chin i Rosji wystarczą do podratowania irańskiej gospodarki i rozkręcenia na nowo handlu z tym krajem? Tu można mieć wątpliwości. Stany Zjednoczone są gotowe karać firmy, prowadzące w Iranie swoje interesy, niezależnie od sposobu, w jaki to robią. Dlatego nowy fundusz zapewne sprawdzi się jedynie jako pomoc dla tych firm, które działają poza amerykańskim systemem.
