Co to jest akcyza?

Choć większość Polaków wie, że na alkohol nakładana jest akcyza, w praktyce często nie zdają sobie sprawę z tego, co to dokładnie oznacza. Co to jest akcyza? Na jakie produkty i dlaczego jest nakładana? Przedstawiamy odpowiedzi na najważniejsze pytania.

• Co to jest akcyza?
• Na jakie produkty nakładana jest akcyza?
• Kto musi odprowadzić podatek akcyzowy?
• Akcyza na samochód
• Jak obliczyć akcyzę?

Co to jest akcyza?

Akcyza jest to rodzaj podatku pośredniego. Oznacza to, że jest on pobierany podczas nabywania określonych przepisami prawa dóbr lub usług. Co istotne, odnosi się tylko do wybranych kategorii wyrobów.

Dlaczego jest na nie nakładany? Z dwóch powodów. Z jednej strony państwo zwiększa w ten sposób dochód budżetowy, wyróżnia się więc cel fiskalny akcyzy. Ciekawostką jest fakt, że obok podatku dochodowego, jest to drugie najważniejsze źródło finansowania Skarbu Państwa. Drugi powód ma charakter bardziej społeczny – dąży się w ten sposób do tego, aby zmniejszyć sprzedaż określonych produktów. Łatwiej zrozumieć, czemu tak się dzieje, gdy dowiesz się, na co nakładany jest podatek akcyzowy.

Na jakie produkty nakładana jest akcyza?

Dwa najbardziej znane produkty, na które nakładana jest akcyza, to napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. W pierwszym przypadku mowa jest o wyrobach spirytusowych, winach, piwach i napojach pośrednich. Podatek ten płaci producent, a jego wysokość określona jest poprzez jednostkę wyrobu, będąca wielokrotnością litra. Do wyrobów tytoniowych zalicza się papierosy, tytoń do palenia, a także cygara i cygaretki. Akcyzę opłaca się od sztuki wyrobu, a podstawą do ich opodatkowania jest maksymalna cena sprzedaży. Ponadto warto wiedzieć, że na alkohol i papierosy nakładana jest banderola. To papierowa opaska umieszczona na opakowaniu wyrobów zarówno krajowych, jak i zagranicznych, która informuje o tym, że producent lub importer zapłacił podatek akcyzowy. Jedynym produktem z tych kategorii, na którym banderoli nie zobaczysz, jest wino.

Akcyza nakładana jest także na energię elektryczną (prąd) oraz produkty energetyczne (surowce i materiały grzewcze oraz napędowe). Podatek ten trzeba odprowadzać również od tzw. produktów niezharmonizowanych, czyli m.in. samochodów i niektórych kosmetyków.

Kto musi odprowadzić podatek akcyzowy?

Na początku pisaliśmy o tym, że podatek akcyzowy ma na celu zmniejszenie sprzedaży niektórych wyrobów, po czym wyjaśnialiśmy, że opłacany jest przez producenta. Z czego to wynika?

Według przepisów to na producentach lub importerach ciąży obowiązek odprowadzania podatku akcyzowego. Jednak w praktyce konsekwencje tego ponoszą konsumenci, ponieważ cena towaru jest odpowiednio zwiększana o tę wartość.

Jaki jest tego sens? Jak zauważono, w krajach w których występował duży problem z alkoholizmem wśród społeczeństwa, nałożenie wysokiej akcyzy na napoje alkoholowe znacząco zmniejszyło ich spożycie.

Akcyza na samochód

Cechą charakterystyczną podatku akcyzowego jest to, że opłatę tę ponosi się jednorazowo. Wyjątkiem są jednak m.in. samochody. Akcyza musi być odprowadzona za każdym razem, gdy auto to raz pierwszy jest rejestrowane w danym kraju. Dlaczego tak się dzieje?

Ma to zapobiegać napływowi starych i tanich, sprowadzanych z innych krajów pojazdów. W przypadku, gdy ich nowy właściciel do kosztów zakupu musi doliczyć akcyzę, może stać się to już nieopłacalne. Zresztą nie trzeba daleko szukać – jeszcze kilka/kilkanaście lat temu powszechny był proceder sprowadzania do Polski samochodów z Niemiec, które były w bardzo złym stanie technicznym i stanowiły zagrożenie na drodze w naszym kraju.

Jak obliczyć akcyzę?

Gdy już wiesz, kiedy konieczne będzie opłacenie akcyzy za samochód, warto zorientować się, ile ona wyniesie. To już zależy od tego, jakie auto masz zamiar sprowadzić. W przypadku, gdy będzie mieć ono silnik o pojemności do 2000 cm3, stawka akcyzy wynosi 3,1% wartości pojazdu. Znacznie więcej, bo aż 18,6% jego wartości zapłacisz, jeśli samochód ma silnik o pojemności powyżej 2000 cm3.

Możesz też skorzystać z jednego z kalkulatorów akcyzy, które dostępne są w internecie, by w prosty i szybki sposób sprawdzić, ile wyniesie akcyza w Twoim przypadku. Tutaj istotne jest również, że wartość pojazdu nie równoznaczna z jego ceną zakupu. Sprawdzana jest średnia wartość rynkowa, która uwzględnia m.in. rocznik, wyposażenie oraz stan techniczny samochodu.