Jeśli zmarły nie pozostawił po sobie testamentu, jego majątek dziedziczy najbliższa rodzina. Przy czym trzeba wiedzieć, że polskie ustawodawstwo dokładnie określa, jaki jest porządek dziedziczenia. Co warto o tym wiedzieć? I czy można zrzec się spadku? Wyjaśniamy.
- Co to jest dziedziczenie ustawowe?
- Krąg spadkobierców w dziedziczeniu ustawowym
- Czy można odrzucić spadek?
Co to jest dziedziczenie ustawowe?
Dziedziczenie ustawowe jest to forma powoływania spadkobierców do spadku. Występuje ono wtedy, gdy zmarły nie pozostawił po sobie testamentu lub gdy wymienione w nim osoby odrzucają spadek lub z innych względów nie mogą go przyjąć. W ten sposób ustala się również osoby dziedziczące, jeśli testament zostanie uznany za nieważny.
Trzeba wiedzieć, że przepisy szczegółowo określają, komu i w jakiej kolejności przysługuje spadek. Z tego względu wyróżnia się pięć kręgów spadkobierców.
Krąg spadkobierców w dziedziczeniu ustawowym
Krąg spadkobierców w dziedziczeniu ustawowym składa się z pięciu grup. W pierwszej kolejności prawo od trzymania spadku przysługuje osobom wymienionym w grupie pierwszej, a gdy z różnych względów nie mogą go one przyjąć, następnym grupom. A jak one wyglądają?
W kręgu spadkobierców na pierwszym miejscu znajdują się dzieci i małżonek, a więc to one powinny dziedziczyć majątek. Co wchodzi w jego skład? Połowa majątku wspólnego małżonka oraz majątek osobisty zmarłego.
Ponadto spadek dzielony jest równo, aczkolwiek małżonek nie może otrzymać mniej niż ¼ całości. Jeśli natomiast dzieci nie dożyją otwarcia spadku, to ich część przypadka wszystkim zstępnym, czyli wnukom lub prawnukom spadkodawcy. Trzeba pamiętać, że zasada ta dotyczy także dzieci adoptowanych oraz spoza związku małżeńskiego.
Jeśli zmarły nie posiada żyjących dzieci, wnuków czy prawnuków, jego majątek przysługuje małżonkowi oraz rodzicom. W tym wypadku małżonek otrzymuje ½ spadku, natomiast rodzice po ¼ całości. Jeśli oni też nie dożyją spadku, to majątek przypada rodzeństwu spadkodawcy lub jego zstępnym.
Jeśli wcześniej wymienione osoby nie mogą przyjąć spadku, to dziedziczą go dziadkowie będący w trzeciej grupie kręgu spadkobierców. Na tym etapie, jeśli dziadkowie już nie żyją, do dziedziczenia mogą dojść wujowie, ciotki czy stryjowi spadkobiercy. Natomiast w czwartej grupie znajdują się pasierbowie, czyli dzieci małżonka spadkodawcy z innego związku. Otrzymają oni majątek, gdy nie ma żadnych innych krewnych, którym mógłby przysługiwać.
Ostatnia, czyli piąta grupa, dotyczy gminy i skarbu państwa. Gmina właściwa dla miejsca zamieszkania spadkodawcy otrzyma jego majątek, jeśli nie ma żadnych innych spadkobierców. Natomiast przypadnie on Skarbowi Państwa, gdy nie uda się ustalić ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.
Czy można odrzucić spadek?
Jak zostało to już zasygnalizowane, spadek można odrzucić, nawet jeśli jest on przyznawany na mocy dziedziczenia ustawowego. Tylko trzeba przy tym pamiętać, że należy to zrobić w przeciągu sześciu miesięcy odkąd zostało się spadkobiercą. Wtedy taka osoba przez prawo traktowana jest jak zmarła, a majątek może przejść na jej zstępnych, dlatego oni też powinni po kolei odrzucić spadek.
A czemu w ogóle to się praktykuje? Ponieważ odziedziczyć można nie tylko majątek zmarłego, ale także jego długi. Ten kto przyjmie spadek będzie zobowiązany do ich spłacenia.
W niektórych krajach spadek przyjmuje się w ciemno, to znaczy, że nie wiadomo, czy są tam długi czy majątek i jeśli nie wie się dokładnie co chciał nam zostawić zmarły, to jest loteria. Moim zdaniem to trochę nie fair.